“Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό” – To Δικτύου Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων την Κυριακή 12 Μαΐου στη 16η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης!

Την Κυριακή 12 Μαΐου ξεκινά η 16η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης 2019. Το Δίκτυο Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων, Athens Culture Net, θα είναι εκεί, συμμετέχοντας σε εκδήλωση – συζήτηση με θέμα “Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό” (ώρα 16:00-17:00, αίθουσα “Διδώ Σωτηρίου”, Περίπτερο 13).

Ομιλητές είναι οι: Εριφύλη Μαρωνίτη, δημιουργός και συντονίστρια του Δικτύου Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων και project manager της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου», Μιχάλης Πατένταλης, συγγραφέας, πρόεδρος Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων Γερμανίας, Αιμίλιος Σολωμού, συγγραφέας και Δημήτρης Σωτάκης, συγγραφέας. Συντονίζει η Ντίνα Σαρακηνού, συγγραφέας, διευθύντρια Literature.gr.

Η εκδήλωση διοργανώνεται από το διαδικτυακό λογοτεχνικό περιοδικό Literature.gr, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού και τη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού.

Στη συζήτηση θα παρουσιαστούν μεταξύ άλλων τα συμπεράσματα της Ημερίδας «Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα τον Μάρτιο 2019 στο πλαίσιο και με τη στήριξη της διοργάνωσης Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων. Για πρώτη φορά σε ημερίδα για την ελληνική λογοτεχνία συμμετείχαν 25 Ελληνιστές και μεταφραστές από 22 χώρες που εξέφρασαν τις απόψεις τους για το θέμα συζητώντας τα προβλήματα αλλά και τους τρόπους επίλυσής τους για τη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, επισημαίνοντας παράλληλα τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι ίδιοι αλλά και οι εκδοτικές αγορές του εξωτερικού την ελληνική λογοτεχνία.

Παράλληλα στη Θεσσαλονίκη θα παρουσιαστεί το έντυπο με τίτλο “Το μεγάλο στοίχημα για τη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό” που εκδίδεται από το Literature.gr με τη στήριξη της διοργάνωσης Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων. Το έντυπο θα περιλαμβάνει την έρευνα του Αιμίλιου Σολωμού για την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό με συνεντεύξεις ελληνιστών και μεταφραστών, καθώς και συμπεράσματα και εισηγήσεις ομιλητών από την ημερίδα του Μαρτίου.

Συμπεράσματα από την ημερίδα «Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό» (8.3.2019) και από την εκδήλωση «Χαμένες  στη  μετάφραση; Δύο Ελληνίδες συγγραφείς σε ξένες γλώσσες» (8.4.2019) 

Την ανάγκη συγκροτημένης κρατικής πολιτικής και προώθησης της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό τόνισαν οι συμμετέχοντες στην ημερίδα με τίτλο: «Το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό», η οποία πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία την Παρασκευή 8 Μαρτίου 2019 στο Σεράφειο του δήμου Αθηναίων. Για πρώτη φορά στο πλαίσιο μιας ημερίδας με αυτή τη θεματική, συμμετείχαν 25 μεταφραστές και Ελληνιστές που προέρχονται από 22 χώρες από όλο τον κόσμο. Την Ημερίδα διοργάνωσαν το λογοτεχνικό περιοδικό Literature.gr και η Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων, μέγας δωρητής της οποίας είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Η διοργάνωση πρόσφερε μια εξαιρετική ευκαιρία σε Έλληνες συγγραφείς, μεταφραστές της ελληνικής λογοτεχνίας αλλά και σε ελληνιστές του εξωτερικού να συζητήσουν διεξοδικά για τα εμπόδια της προώθησης της ελληνικής λογοτεχνίας και να αναζητήσουν και να προτείνουν τρόπους και πρακτικές που θα προωθήσουν τη διάδοση και την απήχηση της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας διεθνώς.

Η ημερίδα στηρίχτηκε σε τρεις άξονες: Στις ομιλίες στελεχών από το χώρο του βιβλίου, στην εμπειρία ήδη μεταφρασμένων Ελλήνων συγγραφέων, έργα των οποίων κυκλοφορούν σε διάφορες χώρες, καθώς και στις αποκαλυπτικές τοποθετήσεις των ελληνιστών και μεταφραστών.

Αναζητήθηκαν οι αιτίες για την περιορισμένη παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό και τον περιορισμένο αριθμό των αντίστοιχων εκδόσεων. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι απαιτείται μια συνεκτική και με συνέχεια κεντρική πολιτική στον τομέα του βιβλίου με διορθωτικές και καινοτόμες ενέργειες απαραίτητες για την εξωστρέφεια.

Βασικά συμπεράσματα της ημερίδας: 

• O ρόλος του μεταφραστή είναι ο απολύτως ρυθμιστικός παράγοντας, το 90% των μεταφράσεων στο εξωτερικό είναι καρπός εθελοντικής πρωτοβουλίας των μεταφραστών και αφορούν συγγραφείς του παρελθόντος και όχι σημερινούς δημιουργούς. (Κωνσταντίνος Καβάφης και Νίκος Καζαντζάκης οι πιο πολυμεταφρασμένοι)
• Τα ελληνικά βιβλία εκδίδονται σε μικρούς εκδοτικούς οίκους του εξωτερικού, σε μικρό αριθμό αντιτύπων.
• Υπάρχουν εκδοτικοί οίκοι που εξειδικεύονται στην ελληνική λογοτεχνία, σε χωρες στις οποίες, λόγω ιστορικών συγκυριών, έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη παράδοση μεταφράσεων.
• Όταν εξαντληθεί ένα μεταφρασμένο βιβλίο δεν επανεκδίδεται.

• ‘’Εγκληματική’’ η κατάργηση του ΕΚΕΒΙ και του προγράμματος μεταφράσεων ‘ΦΡΑΣΙΣ’ (ανυπαρξία χρηματικής υποστήριξης των μεταφράσεων)
• Μετά το κλείσιμο του ΕΚΕΒΙ οι περισσότερες μεταφράσεις προκύπτουν είτε μέσω μεμονωμένων προσπαθειών είτε μέσω των προσωπικών γνωριμιών των συγγραφέων. Δεν υπάρχει κάποιο αξιόπιστο πρόγραμμα επιδότησης μεταφράσεων.
• Το πρόγραμμα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης νέων μεταφραστών της ελληνικής λογοτεχνίας του ιδρύματος Πέτρου Χάρη, αναβλήθηκε για τη φετινή ακαδημαϊκή χρονιά και εκφράστηκε προβληματισμός ότι αυτή η εξέλιξη θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες διάδοσης της ελληνικής λογοτεχνίας.
• Οι μισοί από τους συμμετέχοντες συγγραφείς δήλωσαν ότι η υποστήριξη από τους έλληνες εκδότες τους είναι στοιχειώδης. Προβληματισμός εκφράστηκε για το βαθμό δραστηριοποίησης των εκδοτών στη διάδοση του μεταφρασμένου ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό.
• Η Ελλάδα σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν προσφέρει μια «Εθνική» λογοτεχνία με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Παράλληλα βέβαια τέθηκε και ο προβληματισμός, ότι κάτι τέτοιο μοιραία θα οδηγούσε σε τυποποίηση των συγγραφέων και θα κατέληγε να είναι γραφικό και φολκλόρ.
• Στα δάχτυλα του ενός χεριού μετριούνται οι λογοτεχνικοί πράκτορες εντός Ελλάδας οι οποίοι προωθούν την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό.
• Ζωτικής σημασίας είναι οι συνεργασίες με τα πανεπιστήμια και οι έδρες Νεοελληνικών σπουδών στο εξωτερικό.

Οι συμμετέχοντες της Ημερίδας συμφώνησαν ότι χρειάζεται μία οργανωμένη στρατηγική και μακρόπνοη πολιτική για το βιβλίο. Να υπάρχουν επιδοτήσεις μεταφράσεων και να πληρώνονται καλύτερα οι μεταφραστές. Θετικό πρόσημο δόθηκε στις συνεργασίες και ανταλλαγές μεταξύ κρατών όπως με τη Ρωσία και την Κίνα ( πρόσφατα προγράμματα) και στην ενίσχυση της χώρας σε διεθνείς εκθέσεις με συμπράξεις υπουργείων. Επίσης προτάθηκε να δημιουργηθεί μία βάση δεδομένων με μεταφράσεις αποσπασμάτων σε αγγλικά και γαλλικά, από την οποία οι μεταφραστές μπορούν να αντλήσουν πληροφορίες.

Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε λίγο πριν την ανακοίνωση του Σχεδίου Νόμου με τίτλο «Ίδρυση Οργανισμού Βιβλίου και Πολιτισμού». Σε κάθε περίπτωση τα συμπεράσματά της συμβάλλουν σε έναν απαραίτητο, γόνιμο διάλογο.

Στο παρακάτω λινκ θα δείτε το βίντεο για την εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη: https://drive.google.com/uc?id=1YFrJ9BBauP2HYwlsN3VS34VxqIaNOjfm&export=download