Οι πολλαπλές αναγνώσεις ενός βιβλίου! Αυτή την εβδομάδα στην Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων

Το βιβλίο έχει πολλαπλές αναγνώσεις. Το βιβλίο μπορεί να είναι και έργο τέχνης, μοναδικό και συλλεκτικό, από τα εξώφυλλα και την εικονογράφηση των βιβλίων μέχρι τους εκθεσιακούς καταλόγους. Παράλληλα το βιβλίο και τα κείμενα αποτελούν πηγή έμπνευσης για τους καλλιτέχνες στις αναφορές και στις δημιουργίες τους σε κάθε μορφή τέχνης. Αυτή τη διάσταση του βιβλίου θέλει ν’ αναδείξει μεταξύ άλλων η διοργάνωση Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων, Μέγας Δωρητής της οποίας είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Γι’ αυτό και έχει προβλέψει τη θεματική ενότητα Το Βιβλίο και οι Τέχνες, η οποία έχει σημειώσει ήδη μεγάλη επιτυχία, έχει γίνει πεδίο πολύ σημαντικών και πολυεπίπεδων συνεργασιών και διευρύνεται διαρκώς. Με δυο σπουδαίες εικαστικές εκθέσεις με πρωταγωνιστή το βιβλίο να εγκαινιάζονται αυτή την εβδομάδα στην Πινακοθήκη του δήμου Αθηναίων και με πολλές ακόμη να συνεχίζονται, καθώς και με το βιβλίο να είναι η βάση για μουσική ή για κινηματογράφο, αυτή η εβδομάδα υπόσχεται μεγάλες αναγνωστικές συγκινήσεις!

Ειδικότερα:

Την Πέμπτη 19 Ιουλίου στις 20.00 εγκαινιάζονται στο πλαίσιο της Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου δυο σπουδαίες εκθέσεις σε επιμέλεια Ντένη Ζαχαρόπουλου και διοργάνωση του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ): 

•Το βιβλίο ως έργο τέχνης – artist’s books από τα χρόνια του ’60 και

•Οι Έλληνες καλλιτέχνες και το Βιβλίο, 1910-1967

Οι εκθέσεις πραγματοποιούνται στην Πινακοθήκη του δήμου Αθηναίων και διαρκούν έως την Κυριακή  21 Οκτωβρίου.

Η έκθεση Οι Έλληνες καλλιτέχνες και το Βιβλίο, 1910-1967 επικεντρώνεται στην οργανική σχέση ανάμεσα στο λόγο και την εικόνα στην ελληνική εκδοτική ιστορία.

Η φιλία και συνεργασία ανάμεσα σε κάποιους σημαντικούς λογοτέχνες και καλλιτέχνες αποτελεί τη βάση της επιλογής των εκθεμάτων που παρουσιάζονται. Η σχέση λόγου και εικόνας δεν αφορά τόσο εικονογραφημένες πολυτελείς εκδόσεις, ούτε απλώς πολύτιμα συλλεκτικά αντικείμενα αλλά πραγματικές συνεργασίες, ιδεολογικές και αισθητικές συγγένειες, ιστορικές και κοινωνικές θέσεις που συγγραφείς και εικαστικοί καλλιτέχνες μοιράζονται από κοινού.

Από τη συνεργασία του Μάρκου Ζαβιτσιάνου με τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη, του Γιάννη Κεφαλληνού με τον Ζαχαρία Παπαντωνίου, του Σπύρου Βασιλείου με τον Άγγελο Σικελιανό, του Γιώργου Γουναρόπουλου με τον Απόστολο Μελαχροινό, του Κώστα Κουλεντιανού με τον Γιώργο Σεφέρη, του Γιάννη Μόραλη με τον Οδυσσέα Ελύτη, το μεγαλύτερο μέρος σημαντικών εικαστικών καλλιτεχνών συνεργάστηκαν προσωπικά με κάποιον σημαντικό σύγχρονό τους ποιητή ή συγγραφέα. Ακόμα υπάρχουν περιπτώσεις, όπως του Κωνσταντίνου Καβάφη,  ο οποίος χωρίς να συνεργαστεί με εικαστικούς καλλιτέχνες, ασχολείται προσωπικά με το σχεδιασμό, τη σελιδοποίηση, τις γραμματοσειρές και τις βινιέτες των εκδόσεων των ποιημάτων του.   

Η έκθεση παρουσιάζει τις ιδιαίτερες αυτές σχέσεις, που ξεπερνούν τη συνηθισμένη έννοια της εικονογράφησης και κάνουν τον εικαστικό και λογοτεχνικό λόγο να συνυπάρχουν έως και σε περιπτώσεις προσωπικοτήτων, όπως ο Κόντογλου, ο Εγγονόπουλος, ο Πεντζίκης, που είναι εξ ίσου σημαντικοί συγγραφείς και ζωγράφοι μέχρι τη γενιά του ’70, όπου το βιβλίο, η εικόνα κι ο λόγος συχνά γίνονται πλέον ένα και μόνο έργο. 

Η έκθεση Το βιβλίο ως έργο τέχνης – artist’s books από τα χρόνια του ΄60,  με την πολύτιμη συνεργασία του ειδικού στο θέμα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, Κύριλλου Σαρρή, έρχεται να συμπληρώσει την προηγούμενη έκθεση.

Από την παραδοσιακή συνεργασία των καλλιτεχνών με τους λογοτέχνες που μοιράζονται αισθητικές και ιδεολογικές ανησυχίες ή και πεποιθήσεις, αντιμετωπίζουμε ένα καινούργιο φαινόμενο από τα μισά και μετά του 20ου αιώνα – όπου οι εικαστικοί καλλιτέχνες συλλαμβάνουν και κατασκευάζουν βιβλία μόνοι τους ως αυτούσια έργα τέχνης.

Από την εποχή του υπερρεαλισμού ο Marcel Duchamp φτιάχνει ένα βιβλίο – αντικείμενο που λέει «Παρακαλώ αγγίξτε με» (Prière de toucher) και έρχεται έτσι σε αντιπαράθεση με τον νόμο των μουσείων και των εικαστικών τεχνών που επιτάσσει το «Παρακαλώ μην αγγίζετε».

Στην έκθεση, ξεκινώντας ακριβώς από το βιβλίο του Duchamp, Παρακαλώ αγγίξτε, παρουσιάζονται επιλεκτικά διαφορετικοί τίτλοι και τόποι, όπου σημαντικοί καλλιτέχνες χρησιμοποιούν το βιβλίο ως αυτούσιο και αυτόνομο έργο τέχνης. Η έκθεση συγκεντρώνει μια πολύπλευρη επιλογή από σημαντικά εικαστικά έργα υπό μορφή βιβλίου, τα περισσότερα από ιστορικούς πλέον σύγχρονους καλλιτέχνες από την Ευρώπη και την Αμερική. Περνώντας ανάμεσα από τις τάσεις και τα κινήματα, από τον υπερρεαλισμό μέχρι την εννοιολογική τέχνη, από την idea art στην arte povera και τη land art, φτάνει σε πολλές σύγχρονες παραλλαγές του βιβλίου ως έργο τέχνης.  Βιβλίο του καλλιτέχνη (livre d΄artiste ή artist’s book), το εικαστικό βιβλίο ως έργο συνιστά πλέον μια αυτόνομη κατηγορία στη σύγχρονη τέχνη, με τεράστια παράδοση και σημαντικούς σταθμούς, που δύσκολα ξεφεύγουν από τη συνθετότητα του κάθε έργου για να εκφράσουν μια στιλιστική δεοντολογία, όπως θέλουμε να πιστεύουμε πως γίνεται κατανοητό στην έκθεση. 

Εγκαίνια: Πέμπτη 19 Ιουλίου στις 20:00. Είσοδος ελεύθερη. Χώρος: Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, κτίριο Μεταξουργείου: Λεωνίδου & Μυλλέρου, Πλ. Αυδή, στάση μετρό: Μεταξουργείο, τηλ.: 210 5202420. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη: 10:00 – 21:00, Τετάρτη – Σάββατο 10:00 – 19:00, Κυριακή 10:00 – 16:00

Μπορείτε να κατεβάσετε φωτογραφικό υλικό με έργα της έκθεσης στο παρακάτω link https://www.dropbox.com/sh/x97cbul1ei7dai6/AADeH2pvm76tz6IAy47LjKgUa?dl=0

Στο πλαίσιο των εκθέσεων θα πραγματοποιηθούν, το Σεπτέμβριο, εκπαιδευτικές δράσεις για σχολικές ομάδες, οικογενειακές δράσεις για παιδιά, καθώς και ξεναγήσεις με τους επιμελητές. Επίσης, θα διεξαχθούν συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης, που συγκεντρώνουν ιστορικούς και κριτικούς της τέχνης, καλλιτέχνες, εκδότες και συλλέκτες,  γύρω από τα θέματα και τα ερωτήματα που θέτουν οι εκθέσεις, ενώ σε συγκεκριμένες ημερομηνίες μερικά από τα βιβλία θα βγουν από τις βιτρίνες για να μπορεί να δει το κοινό σελίδα – σελίδα και να απολαύσει την ανάγνωση ή το ξεφύλλισμα μερικών ιστορικών έργων.

Το βιβλίο όμως μπορεί να είναι και μουσική, κινηματογράφος…

 Έτσι σήμερα Δευτέρα 16 Ιουλίου στην ενότητα Το Βιβλίο και οι Τέχνες εντάσσεται και η πολυαναμενόμενη συναυλία των Scorpions: Once in a lifetime σε μια διοργάνωση της Robin4Arts, και της Kρατικής Ορχήστρας Αθηνών, υπό την αιγίδα του δήμου Αθηναίων και με τη στήριξη της Γερμανικής πρεσβείας.

Για πρώτη φορά το θρυλικό συγκρότημα θα τραγουδήσει στο Καλλιμάρμαρο. Τη συναυλία θα ανοίξει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, παρουσιάζοντας με συμφωνικό ήχο, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, κάποιες από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των διάσημων σκορπιών. Για πρώτη φορά επίσης, θα ακουστούν δυο από τα πιο διάσημα τραγούδια των Scorpions με τη συμμετοχή παιδικής χορωδίας.

Χώρος: Παναθηναϊκό στάδιο. Ώρα: 21:00 – οι πόρτες ανοίγουν στις 19:00. Είσοδος: με εισιτήριο από 18€

Την Τετάρτη 18 Ιουλίου στο πλαίσιο της ειδικής ενότητας «Κλασικά Εικονογραφημένα: Διαβάζοντας στη μεγάλη οθόνη» του 8ου Open Air Film Festival σε συνδιοργάνωση με τον ΟΠΑΝΔΑ προβάλλεται η κινηματογραφική ταινία “Τα Απομεινάρια μιας Μέρας (The Remains of the Day, 1993) του Τζέιμς Άιβορι

Χώρος: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ώρα: 21:30, Διάρκεια: 134’

Θρυλικές διασκευές βιβλίων στη μεγάλη οθόνη, ιδιαίτερα αγαπητές στο κοινό ταινίες, πολυβραβευμένες δημιουργίες και σπουδαίοι σκηνοθέτες περιμένουν τους θεατές σε υπαίθριες προβολές όλο το καλοκαίρι, με φόντο τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία της Αττικής.

Την Τετάρτη 18 Ιουλίου πραγματοποιείται η  τελική performance κατά την ολοκλήρωση της έκθεσης Monica Bose “Footprint: Storytelling with Saris”με τη συμμετοχή των ωφελούμενων γυναικών του Προγράμματος Στέγασης και Υπηρεσιών του δήμου Αθηναίων που είχαν πάρει μέρος στο εργαστήρι που προηγήθηκε. Ωφελούμενες γυναίκες του προγράμματος έχουν αποτυπώσει γράμματα και λέξεις πάνω σε ένα σάρι. Το εν λόγω σάρι, μαζί με ένα άλλο που έχει δημιουργηθεί νωρίτερα μέσα από την συνεργασία πολιτών και της καλλιτέχνιδας, χρησιμοποιούνται στην τελική performance.

Η έκθεση “Footprint: Storytelling with Saris” διοργανώνεται από το Washington DC Commission on the Arts and Humanities. Την επιμέλεια έχει η Βάσια Δεληγιάννη, επιμελήτρια τέχνης.

Χώρος: Σεράφειο δήμου Αθηναίων. Ώρα: 17:30-21:00

Το Σάββατο 21 Ιουλίου στην ίδια ενότητα  Το Βιβλίο και οι Τέχνες ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νερολαίας του δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) διοργανώνει την εκδήλωση Μελοποιημένη Ποίηση: Αφιέρωμα στους Σεφέρη, Καρυωτάκη και Καββαδία. Πρόκειται για μελοποιημένα έργα των τριών μεγάλων ποιητών στο πλαίσιο κύκλου συναυλιών «Μελοποιημένη Ποίηση»με το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής δήμου Αθηναίων, αφιερωμένου σε μεγάλους ποιητές και στιχουργούς. Συμπράττουν οι διακεκριμένοι καλλιτέχνες από το χώρο του ελληνικού τραγουδιού, Μπέττυ Χαρλαύτη και Νίκος Ανδρουλάκης.

Χώρος: Άλσος Παγκρατίου. Ώρα: 20.30 . Είσοδος: ελεύθερη

Αυτή την εβδομάδα η Κινητή Βιβλιοθήκη του δήμου Αθηναίων θα βρίσκεται στα εξής σημεία:

Τρίτη 17 Ιουλίου:  Πάρκο Χελντράιχ, 10.00-15.00

Τετάρτη 18 Ιουλίου: Πλατεία Αγίου Ανδρέα, Λαμπρινή, 16.00-20.00

Πέμπτη 19 Ιουλίου: Σεράφειο – Πειραιώς & Π. Ράλλη, 17.00-21.00.

Στις 19.00-20.00 θα πραγματοποιηθεί και η δράση «ΔΟΜΗΜΕΝΑ» ΔΕΔΟΜΕΝΑ: Οι άνθρωποι της πόλης μου – μια έρευνα.» της Παιδικής Βιβλιοθήκης δήμου Αθηναίων στο πλαίσιο της Καλοκαιρινής Εκστρατείας Ανάγνωσης και Δημιουργικότητας της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Έξω από τη βιβλιοθήκη καταγράφουμε τους ανθρώπους της πόλης μας: άντρες – γυναίκες, παιδιά, μεγάλοι, παππούδες και γιαγιάδες, μελαχρινοί – ξανθοί, τι δουλειές κάνουν. Μέσα από τα δεδομένα που συλλέγουμε έχουμε μια πειστική εικόνα της πόλης σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο και μπορούμε να την περιγράψουμε με κλειστά τα μάτια. Για παιδιά 7-12 ετών. Δηλώσεις συμμετοχής : Παιδική – Εφηβική Βιβλιοθήκη Δήμου Αθηναίων – Πάρκο για το Παιδί και τον Πολιτισμό (πρώην ΚΑΠΑΨ), τηλ.2106929736. Δευτέρα – Τρίτη 13.00-19.00, Τετάρτη – Παρασκευή 10.00-16.00

Παρασκευή 20 Ιουλίου: Τρώων Πετράλωνα, 17.00-21.00

Σάββατο 21 Ιουλίου: Πάρκο Κλωναρίδη (συμβολή των οδών Πατησίων & Καυτατζόγλου-Κάτω Πατήσια), 10.00-15.00

Πληροφορίες και αναλυτικό πρόγραμμα στο: mobilelibrary.opanda.gr και στα 210 8846009, 210 8236635. Email: [email protected]

Συνεχίζονται:

Έως το Σάββατο 21 Ιουλίου διαρκεί η έκθεση “Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας ζωγραφίζοντας για τα βιβλία” που διοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη – Πινακοθήκη Γκίκα και το Δίκτυο Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων, στο πλαίσιο της ενότητας Το Βιβλίο και οι Τέχνες. Η έκθεση δίνει τη δυνατότητα στο κοινό να έρθει σε επαφή με τη ζωγραφική και με τη λογοτεχνία, αλλά και να μελετήσει παλαιότερες εκδόσεις και να γνωρίσει το πλούσιο εικονογραφικό έργο του Νίκου Χατζηκυριάκου–Γκίκα.

Χώρος: Πινακοθήκη Γκίκα Μουσείου Μπενάκη. Ημέρες & Ώρες: Τε-Σα 10:00–18:00. Είσοδος: με εισιτήριο. Πληροφορίες: benaki.gr

Παράλληλα έως τις 31 Δεκεμβρίου θα διαρκέσει και η έκθεση “Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας ζωγραφίζοντας για τα βιβλία” που φιλοξενείται από τις 10 Ιουνίου στον εκθεσιακό χώρο του Αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος “Art & Environment”. Η έκθεση διοργανώνεται από τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, το Μουσείο Μπενάκη και το Costa Navarino και εντάσσεται στην ενότητα Το Βιβλίο και οι Τέχνες.

Μέχρι την Κυριακή 29 Ιουλίου  η Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου, το Φεστιβάλ Αθηνών και το Μουσείο Μπενάκη με τη στήριξη του Δικτύου Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων διοργανώνουν την έκθεση Werkraum: Αγαθόφρων / Ο Άτλaς του συλλέκτη.

3.696 βιβλία μεταφέρονται το 1840 από το Παρίσι στην Ανδρίτσαινα. Ο Αγαθόφρων Νικολόπουλος στέλνει τη συλλογή του χωρίς να καταφέρει ποτέ να φτάσει ο ίδιος. Τα βιβλία συνεχίζουν ορφανά το ταξίδι τους. Το 1931, ο Walter Benjamin στο «Αποσυσκευάζοντας τη βιβλιοθήκη μου/ Λόγος για τη συλλεκτική δραστηριότητα» καταγράφει σκέψεις που θα μπορούσε να είχε κάνει ο ίδιος ο Αγαθόφρων αν είχε ζήσει. Μια βιωματική εγκατάσταση διαμορφωμένη in situ.

Χώρος: αίθριο Μουσείου Μπενάκη. Ημέρες & Ώρες: Πε & Κυ 10:00-18:00, Πα & Σα 10:00-22:00. Είσοδος: ελεύθερη

Επίσης μέχρι την Κυριακή 29 Ιουλίου διαρκεί η έκθεση “Celebrating the growth of the Photobook within photographic practice” που διοργανώνει το Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας στο πλαίσιο του Athens Photo Festival 2018. Mια προσπάθεια να αναδειχθεί μια λιγότερο γνωστή πτυχή της καλλιτεχνικής δημιουργίας στη χώρα μας, που καθιστά το βιβλίο, και ειδικότερα εδώ το φωτογραφικό βιβλίο, ένα αυτοτελές έργο, παρουσιάζοντας βιβλία από καλλιτέχνες και άλλα σπάνια έντυπα σε σχέση με τη φωτογραφία.

Χώρος: Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο Οδού Πειραιώς. Ημέρες & Ώρες: Πε&Κυ 10:00-18:00, Πα-Σα 10:00-22:00. Πληροφορίες: photofestival.gr

Έως 16 Σεπτεμβρίου διαρκεί το Μέρος Α΄, «Ο τελευταίος αναγνώστης» της Εκθεσιακής Τριλογίας Σύγχρονης Τέχνης “Η Άγραφη Βιβλιοθήκη”, μια διοργάνωση του νεοσύστατου κέντρου εικαστικών τεχνών στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Annex M σε συνεργασία με την Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου και σε επιμέλεια της Άννας Καφέτση, Διευθύντριας του Annex M.

Ο “Τελευταίος Αναγνώστης” περιέχει αναγνώσεις εμβληματικών κειμένων που συνδέονται με τις εικαστικές εγκαταστάσεις της έκθεσης, οι οποίες με τη σειρά τους εμπεριέχουν αναφορές σε εμβληματικά κείμενα. Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, με μια χειρονομία ζωντανών αφηγήσεων με τον τίτλο Κιβωτός σε επιμέλεια Νίκου Διαμαντή, παρεμβαίνει στη συγκεκριμένη έκθεση: Αναπάντεχες   αφηγήσεις ανάμεσα στις εγκαταστάσεις της έκθεσης, αποσπάσματα,  φράσεις  και λέξεις  από κείμενα  των Τζέημς Τζόυς, Ρολάντ Μπάρτ, Σάμουελ Μπέκετ, Τζων Μάξγουελ Κούτσι, Χόρχες Λουί Μπόρχες  συνθέτουν την Κιβωτό.  Τα κείμενα αφηγούνται οι Κατερίνα Αγγελάκου – Ρουκ, Γιώργος Βέλτσος, Χάρης Βλαβιανός, Nίκος Διαμαντής, Αχιλλέας Κυριακίδης,  Σάββας Μιχαήλ, Τζίνα Πολίτη, Ρούντυ Τσάμπα. Την παρέμβαση υποστηρίζουν 50 εθελοντές.

 Χώρος: Κήπος Μεγάρου Μουσικής Αθηνών & Project Space. Ώρες: 19.00-24.00. Είσοδος: ελεύθερη

Το πρόγραμμα της διοργάνωσης ‘Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου’ υλοποιείται χάρη στη στήριξη και των δωρητών: Μέγας δωρητής είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Χρυσοί δωρητές είναι το Ίδρυμα Ι. Λάτση και η εταιρία Core Α.Ε. Δωρητές είναι το Ίδρυμα Ωνάση, το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ), το Ίδρυμα Α. Κ. Λασκαρίδη και ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ). Πολύτιμοι υποστηρικτές είναι η Aegean Airlines, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών και η εταιρία Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ).